محمد میر اسماعیلی در سایت رهوا نوشت :

در این مقاله پژوهشی تلاش بر آن داریم تا به بحث انحرافی و «وهن» قمه زنی که نه سند تاریخی دارد نه وجهه اجتماعی به پردازیم تا عزیزانی که با این انحراف مواجهه میشوند آگاه شوند :

رسول رحمت (ص) میفرماید:"يحمل هذا الدين في کل قرن عدول ينقون عنه تاويل المبطلين و تحريف الغالين و انتحال الجاهلين کما ينقي الکير خبث الحديد".

نبی محمد (ص) مي فرمايند: در هر قرني، افراد عادلي پاسداري دين را به عهده مي گيرند و تأويل اهل باطل و تحريف غلوکنندگان و دروغ نادانان را از دين مي زدايند؛ همان گونه که دمِ آهنگر، مواد زائد را از آهن مي زدايد.

گوهر يکدانه ي اقامه ي عزاي ائمه ي هدي (ع) چون اکسيري حيات بخش، يکي از مهمترين کارکردها را حفظ مکتب اهل بيت (ع) به عهده دارد؛ از اين رو، علماي تشیع اعلام در حفظ و صيانت از اين مجالس عزاداری اهتمام تامّ داشته و کوشيده اند آن را از گزند انحرافات و تندروي ها محفوظ نگاه دارند.

از آن رو دردوران معاصر نيز اين رسالت حساس، مورد توجه و اهتمام زعماي محترم شیعه قرار داشته، علماي روشن بين و با بصیرت که به سهم خود در زدودن آفاتي که از روي جهالت عوام و گاه با تحريک و توطئه معاندان، دامنگير اين محافل گرانقدر مي شد، کوشيده اند.

در این بحث به جريان مقابله ي علماي ربّاني با انحرافات در دوران معاصر، مي توان در دو مقطع مورد بررسي وکنکاش قرار داد:
1. موج اول؛ مقابله حضرت امام خميني (قدس سره)با قمه زني و امثال آن؛
2. موج دوم؛ حکم حکومتي رهبر معظم انقلاب (مدظله العالي) در مورد قمه زني و حمايت مراجع عظام و علما از آن.

موج نخست؛ مقابله حضرت امام روح الله خميني (ره)با قمه زني و امثال آن می باشد

با نگاهی میتوانیم دریافت کنیم پس از پيروزي انقلاب اسلامي جرياني تحت تاثير محافل و روشنفکري در ايران شکل گرفت که با عزاداري حسيني به صورت سنتي، به مخالفت پرداخت. بنيانگذار جمهوري اسلامي در مقابل اين تفکر با شدت و حدّت ايستادند و طي چند سخنراني، به تبيين نقش مجالس عزاي حسيني در حفظ و بقاي مکتب تشيع پرداخته و ضرورت برگزاري مراسم عزاداري به همان شيوه سنتي را مورد تأکيد قرار دادند.

با گسترش برخي مظاهر آزار جسماني در مراسم سوگواري امام حسين (ع) و امکان بهره برداري دشمنان از اين رفتارها، ايشان با صدور حکمي از قمه زني نهي و جواز شبيه خواني را مشروط به عدم وهن اعلام فرمودند.

در پي اين حکم حضرت امام (ره)، آيت الله شهيد سيد محمدباقر صدر و شهيد آيت الله مرتضي مطهري و جمعي از علماي بصير به حمايت از اين اقدام و محکوميت اين اعمال پرداختند.

شهيد آیت الله استاد مطهري با ذکر سابقه ورود قمه زني به ايران مي نويسد:
قمه زني و بلند کردن طبل و شيپور، از ارتدوکس هاي قفقاز به ايران سرايت کرده و چون روحيه مردم براي پذيرفتن آنها آمادگي داشت، همچون برق در همه جا دويد.
شهيد مطهري در کتاب حوزه و روحانيت نيز به اين مبحث میپردازند، و می نگارند:

قمه زني در شرايط فعلي هيچ دليل عقلي و نقلي بر آن نداريم و يکي از مصاديق بارز تحريف محسوب مي گردد و حداقل اينکه در زمان فعلي، باعث زير سوال رفتن تشيع مي گردد. از برنامه هايي که هيچ ارتباطي با اهداف امام حسين (ع) ندارند، تيغ، قمه و قفل زدن است؛ قمه زدن هم همين طور است. اين کار، کارغلطي است. يک عده قمه ها را بگيرند، به سرهاي خودشان بزنند وخون ها را بريزند که چه شود کجاي اين حرکت، عزاداري است.

موج دو؛ حکم حکومتي ولی امر مسلمین جهان حضرت آیت الله خامنه ای (حفظه الله)در مورد قمه زني و حمايت مراجع عظام و علما از آن است

پس از گسترش غير عادي تظاهر به قمه زني پس از رحلت امام خميني (ره) و ايجاد زمينه ي بهره برداري خبرگزاري ها و پايگاههاي اطلاع رساني معاند از اين صحنه ها براي ضربه زدن به اساس تشيّع، رهبر معظم انقلاب در بياناتي که در آستانه ي محرم الحرام در جمع روحانيون استان کهکيلويه و بويراحمد فرمودند،بر لزوم هر چه باشکوهتر برگزار شدن عزاي حسيني تأکيد و انحرافي بودن جريان قمه زني در عزاي حسيني را تبيين فرمودند و خواستار زدودن اين حرکات وهن آميز از ساحت قدسي عزاي حسيني شدند.

پس از انتشار اين بيانات و صدور حکم حرمت قمه زني از سوي ولی امرمسلمین، جمعي از مراجع و شخصيت هاي فقهي حوزه علميه، باصدور فتاواي جديد و برخي نيز با تصريح به لازم الإتباع بودن حکم رهبر معظم انقلاب، به عدم جواز اين عمل فتوا دادند.

نکته قابل توجه اينکه، برخي از اين بزرگان بر خلاف فتواي پيشين خود - که قمه زني را با هدف برگزاري هر چه باشکوه تر عزاي حسيني جايز دانسته بودند - فتوا دادند.

شيخ الفقهاء و المجتهدين، حضرت آيت الله العظمي اراکي (ره) که پس از رحلت آيت الله العظمي گلپايگاني به عنوان مرجع عامّ جهان تشيّع شناخته مي شدند، عليرغم فتواي پيشين خود مبني بر جواز اين گونه رفتارها به عنوان مصاديق عزاداري حسيني، با صدور فتوايي جديد، دستور ولي امر مسلمين مبني بر جلوگيري از اعمال خرافي در عزاداري محرم را لازم الاطاعه اعلام نمودند.

حضرت آيت الله العظمي فاضل لنکراني نيز بر خلاف فتواي اوليه ي خود - که در آن به جواز قمه زني؛ البته در خفا و مشروط به قابل سوء استفاده نبودن توسط رسانه هاي استکباري، فتوا داده بودند - فتوايي جديد صادر و در آن تصريح فرمودند:

"با توجه به گرايشي که نسبت به اسلام و تشيّع بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در اکثر نقاط جهان پيدا شده، و ايران اسلامي به عنوام امّ القراي جهان اسلام شناخته مي شود، و اعمال و رفتار ملت ايران به عنوان الگو و بيانگر اسلام مطرح است، لازم است در رابطه با مسايل سوگواري و عزاداري سالار شهيدان حضرت ابي عبدالله الحسين، (ع) به گونه اي عمل شود که موجب گرايش بيشتر و علاقمندي شديدتر به آن حضرت و هدف مقدّس وي گردد. پيداست در اين شرايط، مساله ي قمه زدن نه تنها چنين نقشي ندارد، بلکه به علت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهم مخالفين، نتيجه ي سوء بر آن مترتّب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مکتب امام حسين (ع) از آن خودداري کنند."

آيت الله العظمي خوئي نیز در فتوای فرمودند: چنانچه اينگونه اعمال موجب ضرري معتنا به (قابل توجه) گردد و يا مستلزم بي احترامي و اهانت شود، جايز نمي باشد.

اين موج حمايتي از سوي علما و مراجع عظام تقليد و دلايل محکم ارائه شده براي موهن و غير مشروع بودن اين رفتارها، حمايت مجامع حقيقت طلب ديگر کشورهاي اسلامي را نيز به دنبال داشت.و در ادامه همین پژوهش دیگر نظر بزرگان و علمای با بصیر شیعه منعکس خواهد شد.

الذا برای اینکه این پژوهش به درازا کشیده نشود به چند نکته دیگر اشاره خواهیم کرد و باید گفت مقاومت عوام در تغيير رسوم خود، طبيعي و در گذشته هم سابقه دار بوده است.

براي مثال، شنيدن ماجراي تلاش حضرت آيت الله العظمي بروجردي (ره) در جلوگيري از سنت هاي غلط و انحرافی در عزاداري هيئات مذهبي ، از زبان مورخ بنامِ معاصر، حجت الاسلام رسول جعفريان خالي از لطف نيست:

حضرت مستطاب آيت الله العظمي آقاي بروجردي (ره) که رهبري شيعيان جهان را به عهده گرفته و داراي رياست عامه مي باشند و حوزه علميه قم نيز با رهبري حضرت معظم له اداره مي شد، از جريانات نامطلوب بعضي از موکب هاي عزا اظهار انزجار فرموده و مخالفت خود را با اعمالي که مناسب با جهان تشيع نبوده و مخصوصاًشايسته يک شهر مقدس نمي باشد، ابراز نموده اند؛ ولي متأسفانه بعضي از گردانندگان دستجات عزا گفته اند ما دوازده سال را در تمام امور به حضرت آيت الله مراجعه نموده و از ايشان تقليد مي کنيم ولي دهه عاشورا را در عزاداري از معظم له تقليد نخواهيم کرد!؛ بلکه از آنچه که خود ما تشخيص مي دهيم، پيروي خواهيم کرد!

اينجاست که درد و رنج پنهاني عالمان دلسوز و فقهاي دين شناسي چون آيت الله العظمي حکيم (ره) برايمان روشن تر مي شود که فرمودند: «ان قضيه التطبير هي غصه في حلقومنا»؛ "قضيه ي قمه زني چون خاري در گلوي ماست!"

نکته - در اين فصل، علل صدور فتواي حرمت از سوي مراجع عظام و علماي اعلام مورد بررسي قرار مي گيرد؛ از اين رو آنچه مبناي تنظيم و ترتيب ذکر فتاواست، علت صدور حکم (ذکر شده در متن فتوا) بوده است ونه شأن علمي آن بزرگواران؛ هر چند بسياري از علماي ديگر نيز در خصوص منع و «وهن» بودن قمه زني فتواهايي داشتند که دستيابي به آنها، به دليل عدم دسترسي کامل به منابع معتبر، ممکن نشد.

برای نمونه به هفت پرسش و پاسخ از علما و صاحب نظران درباره ی سؤالات رایج در موضوع قمه زنی مورد بررسی قرار خواهد گرفت:

1-وهن بودن قمه زنی

اول-فتاوي مراجع تقليد -صاحب نظران
حضرت آيت الله العظمي خويي و شيخ جواد تبريزي (رحمهما الله)
سؤال 1404: زنجير زني و قمه زني از اموري است که در ماه محرم الحرام مشاهده مي شود، چنانچه اينگونه اعمال اضرار به نفس بوده و يا موجب انتقاد و سوء برداشت بيگانگان گردد، انجام آنها چه حکمي دارد.
آيت الله العظمي خوئي: چنانچه اينگونه اعمال موجب ضرري معتنا به (قابل توجه) گردد و يا مستلزم بي احترامي و اهانت شود، جايز نمي باشد.
آيت الله العظمي تبريزي: داخل بودن امور مذکور تحت عنوان جزعي که بجهت مصيبت سيد الشهدا (ع) مستحب مي باشد، محل تأمل است.
سؤال 1405: در مورد جواز زنجير زني و قمه زني از شما سؤال شد: فرموديد چنانچه اينگونه اعمال مضر به نفس بوده و يا موجب بي احترامي و اهانت شود جايز نمي باشد. اگر ممکن است توضيح بيشتري بفرماييد؟
آيت الله العظمي خوئي: ضرر معتنا به (قابل توجه) عبارت است از امري که وقوع آن، قابل چشم پوشي نيست مانند هلاکت نفس يا بيماري که منجر به هلاکت نفس شود و منظور از هتک و توهين، چيزي است که موجب خاري و سبکي مذهب در نظر عرف کج انديش گردد.
سؤال: قمه زني در عزاداريها از نظر شرعي چه صورت دارد؟
حضرت آيت الله العظمي حاج شيخ جواد تبريزي (قدس سره)
عزاداري بايد طوري باشد که موجب وهن بر شيعه نباشد.
حضرت آيت الله مکارم شيرازي:
اقامه عزاي حسيني از افضل شعائر است، ولي بايد از آنچه به بدن ضرر مي رساند يا مايه وهن مذهب است پرهيز کرد.
حضرت آيت الله العظمي خامنه اي
قمه زني علاوه براينکه از نظر عرفي از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمي شود و سابقه اي در عصر ائمه (ع) و زمان هاي بعد از آن ندارد و تأييدي هم به شکل خاص يا عام از معصوم (ع) در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مي شود؛ بنابراين در هيچ حالتي جايز نيست و چنانچه در اين مورد نذري وجود داشته باشد، نذر واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.
علما و مراجع معظم تقليد، در اين مسئله اجماع دارند که هر عملي که موجب «وهن اسلام» حرام است و بايد از آن خودداري کرد؛ به عنوان نمونه به پاسخ فقها درباره ي استفتائي که در آن به بعضي رفتارهاي وهن آميز در عزاداري ها اشاره شده، توجه فرماييد؛
حضرت آيت الله بهجت:
اگر موجب وهن مقدسات شود، جايز نيست.
حضرت آيت الله سيستاني:
بايد از کارهايي که عزاداري را خدشه دار مي کند، اجتناب شود.
حضرت آيت الله فاضل لنکراني:
هر عملي که موجب وهن مذهب شود، جايز نيست.
حضرت آيت الله صافي گلپايگاني:
در موردي که موجب وهن مذهب شود، از آن خودداري گردد.

دوم- ساير علما -صاحب نظران

حضرت آيت الله علي مشکيني (ره)
بعد التسليم و التحيه، امور مذکور فوق بنفسه در شرع اسلام مورد اشکال و بلکه بعضي از آنها ذاتاً محرم است مسلمين بايد از وارد کردن آنها در مراسم تعزيه حضرت حسين (عليه الصلاه و السلام) که يکي از عبادات است جداً خودداري نمايند علاوه آنکه عزاداري آن حضرت عمل عبادي سياسي است پس بايد از مخلوط شدن کارهايي که جنبه سياسي آن را مخدوش و يا عنوان خرافيت و وهن اسلام مي بخشد اجتناب نمود گذشته از اينها اعمال فوق مورد نهي مقام معظم ولايت امر مسلمين قرار گرفته و حکم معظم له واجب الاتباع است. خداوند بر ملت معتقد و هشيار و سياست فهم ايران توفيق تبعيت در احکام الهي و عزاداري مورد رضايت حضرت بقيه الله عنايت فرمايد.
حضرت آيت الله شهيد سيد محمد صادق صدر (ره)
طبيعي است که در اين گونه جاري کردن خون از سر، به صورت عمدي، نه استحبابي وجود دارد و نه مواسات و همدردي با اهل بيت (ع) در آن ديده مي شود، همچنان که هيچ يک از علمايي که من مي شناسم، اعتقاد به حليت اين عمل ندارند و حتي در صورتي که ما اين اعمال را به حکم اولي نيز مباح تصور کنيم، بازهم به خاطر آنکه باعث وهن وتوهين به مذهب شده و شيعيان را به وحشي گري و بدعت گذاري متهم مي کنند، حرام مي باشد؛ اين در حالي است که ائمه (ع) همواره ما را بر ترک کردن اعمالي که موجب زشت نشان دادن اهل بيت (ع) مي شود، توصيه نموده و مي فرمودند: «شيعتنا کونوا لنا ربنا و لا تکونوا عينا شيئاً.»
حضرت آيت الله جوادي آملي
چيزي که مايه وهن اسلام و پايه هتکِ حرمت عزاداري است، جايزنيست، انتظار مي رود از قمه زني و مانند آن پرهيز شود.
حضرت آيت الله مهدي روحاني (ره)
چون اعمال شيعه و پيروان اهل بيت (ع)، مورد توجه و مداقه است. بايد از امور ياد شده که باعث وهن مذهب است، جداً اجتناب کرد؛ علاوه براين که ولي امر مسلمين از اين امر نهي فرموده و اطاعت معظم له واجب است.
7 محرم 1415
حضرت آيت الله ابراهيم اميني
بسمه تعالي
با اينکه عزاداري براي سرور شهيدان حضرت ابا عبدالله الحسين (ع) يک عبادت و موجب تقرب به خداوند سبحان است و ائمه معصومين (ع) در اين باره تاکيد دارند، ليکن بر علاقه مندان به اهل بيت واجب است از انجام امور فوق اجتناب نمايند؛ زيرا اولاً امور مذکور در بين عرف مردم به عنوان عزاداري مرسوم نيست و حکم به استحباب و مشروعيت آنها بدون وجه است. ثانياً در اوضاع و شرايط کنوني جهان امور مذکور از خرافات به شمار مي رود و موجب وهن شيعه مي باشد. و ثالثاً مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي دامت براکاته از انجام اين قبيل امور نهي شديد فرموده اند و اطاعت از معظم له بر همه شيعيان و پيروان ولايت فقيه لازم و مخالفت با آن حرام است بدين جهت از عموم شيعيان انتظار مي رود که درانجام مراسم عزاداري از اين قبيل امور اجتناب نمايند خدا ما را از شيعيان راستين امام حسين (ع) قرار دهد.
حضرت آيت الله ملکوتي
عزاداري حضرت سيدالشهداء سبط رسول الله (ص) بايد لايق و شايسته به آن امام بزرگوار باشد و موجب وهن و تضعيف اسلام و مذهب تشيع نباشد بلکه مثل قيام آن حضرت باعث بقاء و عزت اسلام و مسلمانان بوده و عاري و منزه از هرگونه بدعت و خرافات باشد.
حضرت آيت الله مقتدايي
با استقرار جمهوري اسلامي ايران و تشکيل حکومت اسلامي بر اساس قرآن و وحي توجه همه ملت ها و دولت ها به اسلام جلب و احکام نوراني و مترقي اسلام مورد مداقه صاحب نظران قرار گرفته و مي رود تا همانند خورشيدي تابان در سطح جهان بسط پيدا کند؛ لذا دشمنان اسلام که حيثيت و موجودي خود را در خطر مي بينند، در مقام هستند به هر وسيله و بهانه اسلام را ملکوک و خدشه دار نمايند. از اين جهت اموري که امروز موجب وهن به اسلام و تضعيف عقايد مسلمين مي گردد، شرعاً حرام و مسلمين بايد از آنها خودداري نمايند علاوه بر اين با تشخيص موضوع و اعلام حکم بر حرمت قمه زدن و نظائر آن از طرف رهبر معظم انقلاب و ولي امر مسلمين حضرت آيت الله خامنه اي دامت برکاته اطاعت از معظم له بر آحاد مسلمين لازم و تخلف از آن حرام است.
حضرت آيت الله محمدي گيلاني
هر چه که مايه وهن شريعت اسلام است، طبعاً حرام و خصوصاً اگر مورد نهي ولي امر مسلمين است، بر عموم اطاعت از آن واجب است.
حضرت آيت الله موسوي تبريزي
عزاداري روزهاي محرم و صفر و زنده نگه داشتن قيام مقدس حسين بن علي (ع) از بهترين عبادات و قربات مي باشد و هر عملي که موجب وهن اسلام و قيام مقدس حضرت اباعبدالله (ع) باشد، حرام است و اطاعت از حکم ولي امر مسلمين واجب و لازم است.

2. غيرمنطقي وغيرقابل پذيرش بودن

حضرت آيت الله العظمي فاضل لنکراني (ره)
با توجه به گرايشي که نسبت به اسلام و تشيع بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در اکثر نقاط جهان پيدا شده، و ايران اسلامي به عنوان ام القراي جهان اسلام شناخته مي شود، و اعمال ورفتار ملت ايران به عنوان الگو و بيانگر اسلام مطرح است، لازم است در رابطه با مسايل سوگواري و عزاداري سالار شهيدان حضرت ابي عبدالله الحسين (ع) به گونه اي عمل شود که موجب گرايش بيشتر و علاقمندي شديدتر به آن حضرت و هدف مقدس وي گردد. پيداست در اين شرايط، مسئله قمه زدن نه تنها چنين نقشي ندارد، بلکه به علّت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهم مخالفين، نتيجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مکتب امام حسين (ع) از آن خودداري کنند. و چنانچه در اين مورد نذري وجود داشته باشد نذر واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.
حضرت آيت الله العظمي نوري همداني
از آنجا که مکتب سالار شهيدان حضرت ابي عبدالله (ع)، مکتب امر به معروف و نهي از منکر و چشمه جوشان ارزش هاي اسلامي است و تاريخ خونبار عاشورا هميشه با آفريدن حماسه ها و موج ها و با به حرکت درآوردن احساسات وعواطف، الهام بخش کليه نهضت ها و قيام هايي که عليه ظالمان و جباران روزگار صورت گرفته، بوده است و همواره مجاهيدين اسلام با قيام هايي که عليه ظلم و ستم بجا آورده اند (که نمونه آنرا در زمان خود ديديم) نام حسين بر لب و اشک حسيني بر لب و هواي کربلا و عاشورا در سر داشتند تا موفق شدند که پيروزي خون بر شمشير ثابت و بيان بلند حضرت رسول اکرم (ص) حسين مني و انا من حسين را معنا کنندو ايام محرم و عاشورا را هميشه زنده کنند اين خاطره به جوش آورنده خون هايي است که در دل علاقه مندان اين مکتب موج مي زند. لذا لازم است مخصوصاً در جهان کنوني که دشمنان اسلام از اسلام سيلي خورده و منافع نامشروع خود را از دست رفته مي بينند، در فکر انتقام گرفتن از اسلام ناب محمدي هستند، مراسم عزاداري کار زينبي مي کند يعني با منطق اسلام توام و ازهرگونه حرکتي که اين دين مقدس را بي منطق قلمداد نمايد، منزه باشد و عزاداران محترم و متعهد به جاي اينکه قمه را فرق خود بکوبند در فکر آن باشند، قمه را بر سر دشمنان اسلام که اراضي آنان را اشغال و در فکر تضعيف آنان مي باشند و منابع آنان را غارت و بالاخره هر وزي با ترفند جديدي حيات اسلامي آنان را به مخاطره مي اندازند، بکوبند.
علاوه بر اين، حضرات آيات، مکارم شيرازي و احمدي ميانجي نيز در فتواي خود، مبني بر حرمت قمه زني، به اين دليل (غيرمنطقي و غيرقابل پذيرش بودن) اشاره کرده اند؛ به متن فتواي ايشان در بخش هاي ديگر همين فصل مراجعه نماييد.

3. عدم وجود سند شرعي براي قمه زني و خرافي و بدعت بودن آن

سوم- فتاوي مراجع تقليد -صاحب نظران

آيت الله العظمي شيخ جواد تبريزي (ره)
در اين مسئله، به ارائه ي سه فتوا از ايشان مي پردازيم که از کنار هم قرار گرفتن آنها، نظر فقهي معظم له، کاملاً موضوع را روشن مي گردد:
مجالس عزاداري براي تعظيم شعائر اسلامي است و بايد به صورتي واقع شود که تعظيم معصومين (ع) بالاخص ابي عبدالله الحسين (ع) و اظهار جزع و حزن و شيون بر مصائب وارده باشد.
عزاداري براي ائمه (ع) و سيد الشهداء (ع) اگر عنوان جزع صدق کند مستحب است و اگر از عنوان جزع خارج شود استحباب ندارد.
ترجمه ي فتوا: داخل کردن قمه زني در قضيه ي جزع بر سيد الشهدا (ع) و اهل بيت و اصحاب ايشان (سلام الله عليهم اجمعين) محرز نيست. پس سزاوار است مومنين، به کارهايي اقدام کنند که دخول آن در جزع، محرز است؛ مانند گريه کردن و لطمه زدن بر سينه [سينه زني] و اقامه ي دسته هاي عزاداري و ظاهر شدن در اماکن عمومي؛ به قدر توان عزاداران.
خداوند شما را در راه خدمت به اهل بيت (ع) توفيق دهد و خداوند جزاي خير، در دنيا و آخرت به شما عطا فرمايد؛ و خداوند توفيق دهنده است.
حضرت آيت الله العظمي صالحي مازندراني (ره)
باسمه العليم. از منابع فقه چه لّبيه و چه لفظيّه بالخصوص او بالاطلاق او العموم جواز و اباحه ي قمه زني فضلا از رجحان آن در مراسم عزاداري سالار شهيدان امام حسين (ع) مستفاد نمي گردد، بلکه مقتضاي ادلّه و عناوين ثانويّه، حرمت و عدم جواز است. لذا اجتناب از آن واجب و لازم است. برادران ايماني مي دانند که قمه را بايد بر فرق قمه کشان خائن و قداره بندان جاني زد.
محرم الحرام 1415-خرداد 1373

چهارم- ساير علما -صاحب نظران

شهيد آيت الله مرتضي مطهري (ره)
قمه زني در شرايط فعلي هيچ دليل عقلي و نقلي بر آن نداريم و يکي از مصاديق بارز تحريف محسوب مي گردد و حداقل اينکه در زمان فعلي، باعث زير سوال رفتن تشيع مي گردد. از برنامه هايي که هيچ ارتباطي با اهداف امام حسين (ع) ندارند، تيغ، قمه و قفل زدن است. قمه زدن هم همين طور است؛ اين کار، کار غلطي است. يک عده قمه ها را بگيرند، به سرهاي خودشان بزنند و خون ها را بريزند که چه شود؟ کجاي اين حرکت، عزاداري است؟
حضرت آيت الله احمدي ميانجي (ره)
عملي که موجب وهن مذهب شود جايز نيست همانطور که فرموده اند و اگر فقهاء عظام (رحمه الله عليهم اجمعين) گاهي در فتاوي بشرط عدم ضرر به نفس تجويز نموده اند، قطع نظر از عنوان وهن مذهب بوده است و همچنين کارهايي که به نحوي عقيده شيعه در دنيا معرفي مي شود ولو اينکه عامل چنين قصدي ندارد باز به عنوان بدعت حرام مي شود، علاوه بعد از حکم ولي امر مسلمين ديگر جاي اين سئوال نيست و اطاعت معظم له واجب است.
حضرت آيت الله محمد ابراهيم جنّاتي
از انجام اين کارهاي ناشايست، وهن آور، نسنجيده وخرافي که در مباني فقهي و پايه هاي شناخت احکام شرعي ريشه ندارد و موجب لکه دار شدن چهره برجسته و درخشان دين و تشيع است، پرهيز شود.
حضرت آيت الله سيد جعفر کريمي
ان الحسين مصباح الهدي و سفينه النجاه السلام علي الحسين و علي علي بن الحسين و علي اولاد الحسين و علي اصحاب الحسين
اقامه عزاي حضرت سيد الشهداء ابي عبدالله الحسين (ع) و ياران و اصحاب باوفايش (ع) از اعظم قربات الي الله تعالي است ولي انجام اموري مانند قمه زني و قفل بستن به بدن و خراشيدن و خون آلود کردن سر و صورت و سينه خيز رفتن براي زيارت و امثال آن بنام و عنوان عزاداري با توجه به اينکه هيچ گونه تاييد و اشاره اي در رابطه با اين گونه امور از سوي ائمه معصومين (ع) و يا از سوي اصحاب و حواريين آنان نرسيده است و سابقه از آن از فقهاء عظام اقدمين (رضوان الله تعالي عليهم) بدست نيامده است و در زمان حاضر موجب وهن مذهب حق در انظار عموم و سبب اتهام فرقه ناجيه اثناعشريه به خرافه گرائي است به هيچ وجه صورت شرعي ندارد بعلاوه با عنايت به اظهار نظر فقيهانه مقام معظم رهبري؛ حضرت آيت الله خامنه اي (مدظله الوارف) در اين رابطه، پرداختن به امور فوق الاشاره به بهانه و عنوان عزاداري و مخالفت با نظر لازم الاتباع حضرت ولي امر مسلمين (مدظله) دراين باره شرعاً حرام و موجب استحقاق عقاب است.
علاوه بر اين، حضرات آيات: علامه سيد محسن امين عاملي، محمد يزدي و مسلم ملکوتي نيز در فتواي خود مبني بر حرمت قمه زني، به اين دليل (خرافي و بدعت بودن قمه زني و عدم وجود سند شرعي براي آن) اشاره کرده اند؛ به متن فتواي ايشان در بخش هاي ديگر همين فصل مراجعه نمائيد.

4. اضرار و ايذاء

پنجم- فتاوي مراجع تقليد -صاحب نظران

حضرت آيت الله العظمي خويي (ه)
اگر قمه زني و زنجير زني با قلاب هاي فلزي که در ماه محرم انجام مي گيرد، منجر به ضرر و زيان قابل توجهي شده و يا هتک، تمسخر و توهين به دين و مذهب را به دنبال آورد، جايز نيست.
حضرت آيت الله العظمي مکارم شيرازي
بر عزاداران عزيز لازم است از کارهايي که موجب وهن مذهب مي گردد و يا آسيبي به بدن آنها وارد مي کند، خودداري کنند.

آيت الله علامه سيد محسن امين عاملي (ره)
قمه زني و اعمالي ديگر از اين قبيل در مراسم عزاداري حسيني به حکم عقل و شرع حرام است و زخمي ساختن سر، که نه سود دنيوي دارد و نه اجر اخروي، ايذاء نفس است که خود در شرع حرام است و در مقابل اين عمل، شيعه ي اهل بيت را در انظار مردم مورد تمسخر قرار داده و آنها را وحشي قلمداد مي کنند و شکي نيست که اين اعمال ناشي از وسواس شياطين بوده و موجب رضايت خدا و پيامبر و اهل بيت اطهارنيست و البته تغيير نام اين اعمال در ماهيت و حکم شرعي آن که حرمت است، تغييري نمي دهد.
حضرت آيت الله شيخ محمد حسين کاشف الغطاء (ره)
اگر بخواهيم موافق قواعد فقهي و استنباط احکام شرعي در مورد مسئله لطمه به صورت زدن و اعمالي از اين قبيل همچون قمه زني و ... که در اين روزگار جريان دارند، نظر دهيم، به چيزي جز حرمت دست نيافته و چاره اي جز فتوا به منع و تحريم آنها نخواهيم داشت؛ زيرا هيچ مخصّصي که بتواند عمومات حرمت اضرار و ايذاء به بدن و حرمت به خطر انداختن جان انساني را در اين موارد تخصيص زده باشد، وجود نداشته و دليلي نداريم که بتوان اين موارد را از حکم به حرمت خارج نمود... اين درحالي است که بيشتر اشخاصي که اين کارها را انجام مي دهند، بيشتر از روي تظاهر، ريا، تعصّب و تملّق به عمل مي آورند، بي آن که قصدي دست و نيت صالحي داشته باشند. که از اين جهت نيز خالي از اشکال نبوده، بلکه حرام بودن آن به خاطر برخي از دلايل زماني و مکاني مضاعف خواهد بود.
آيت الله سيد محمود شاهرودي
بدون شک برپايي مراسم عزاداري و سوگواري نسبت به ائمه اطهار و اهل بيت عصمت و طهارت (ع)، خصوصاً در مصيبت جانسوز حضرت ابي عبدالله الحسين (ع) امري مهم و بلکه يکي از فرائض و واجبات کفائي است، ليکن در کيفيت برگزاري مراسم و شيوه هاي آن بايستي سه شرط را مدنظر قرار داد:
1. آنکه موجب ضرر به شخص برگزار کننده و يا ديگران نشود و اين شرط را هر مکلفي مي تواند تشخيص دهد.
2. آنکه موجب وهن دين و مکتب تشيع و يا جامعه اسلامي و يا نظام مقدس جمهوري اسلامي نباشد؛ زيرا که وهن هر يک از آنها از اعظم محرمات و کبائر است و تشخيص اين امر از اختيارات ولي امر مسلمين است؛ بدان معني که اگر در شرائط خاصي ولي امر مسلمين چنين تشخيص بدهد که شيوه ي بخصوص برخلاف مصلحت جامعه اسلامي و يا موجب وهن و ضربه زدن به دين و يا نظام مقدس جمهوري اسلامي است و بر اساس آن از برگزاري آن منع نمايد، تبعيت از ايشان بر همگان واجب است و در اين رابطه آحاد مکلفين نمي توانند از نظر شخصي خود تبعيت کنند.
3. آنکه متناسب با روح اسلام و ارزش هاي متعالي مکتب اهل بيت عصمت و طهارت (ع) باشد و با احکام و تعالي حقه آنان منافات نداشته باشد.
قم، 4/ محرم الحرام/ 1415
سيد محمود شاهرودي

5. لزوم تبعيت از حکم وليّ فقيه در حرمت قمه زني

ششم- فتاوي مراجع تقليد- صاحب نظران

حضرت آيت الله العظمي اراکي (ره)
دستور ولي امر مسلمين مبني بر جلوگيري ازاعمال خرافي در عزاداري محرم لازم الاطاعه است. پيروي از سخنان ايشان در مورد اين گونه اعمال خرافي که موجب وهن دين و مذهب و بهره برداري سوء دشمنان اسلام مي گردد، بنا به اعلام ولي امر مسلمين که آگاه به مصلحت اسلام و کشور هستند، لازم و ضروري است.
حضرت آيت الله سيد کاظم حائري
اولاً ما شاهد آنيم که قمه زني و بعضي اعمال شبيه به آن، ذاتاً موجب تخريب وجهه اسلام و تشيع گشته اند و دشمنان کافر نيز در زمان حاضر براي آسيب وارد کردن به ما در اين گونه اعمال تکيه نموده، تا دين ما را دين خرافه و وحشي گري معرفي نمايند.
و ثانياً چه ما چنين ديدي را نسبت به قمه زني به دست آورده باشيم يانه، بايد از اوامر ولي امر مسلمين، حضرت آيت الله خامنه اي (حفظه الله) در ين مورد اطاعت کنيم؛ زيرا ايشان در اين مورد موضع گيري صريح و روشني نموده اند که ديگر هيچگونه عذري را براي مخالفت باقي نمي گذارد و بر تمامي مسلمين واجب است که از دستورات ايشان اطاعت نمايند؛ چه کساني که با ايشان در فتوا هم نظرند و يا از ايشان تقليد مي کنند و چه کساني که در اين فتوا با ايشان هم نظر نبوده و يا از کس ديگري تقليد کنند؛ در هر صورت بر همه ي مسلمين واجب است از ايشان به خاطر ولي امر بودن شان تبعيت کنند.
حضرت آيت الله حسين مظاهري
سؤال: قمه زدن از نظر فقهي چه حکمي دارد؟
چون ولايت فقيه نهي از آن کرده اند، همه بايد از اين کار پرهيز کنند؛ گرچه مقلّد کسي باشند که جايز بداند.

هفتم- ساير علما -صاحب نظران

حضرت آيت الله محمد مومن
اطاعت احکام ولي فقيه واجب است.
حضرت آيت الله راستي کاشاني
«اقامه عزاي حضرت ابي عبدالله الحسين سيد الشهدا (ص) از افضل قربات الي الله تعالي و موجب تجديد حيات اسلام و ايمان است و بر مومنين است هر چه با شکوه تر آن را برگزار نمايند و از هر امري که موجب وهن اسلام و دست آويز دشمنان اسلام است اجتناب کنند امروز که روز حاکميت اسلام است و رهبر عظيم الشان انقلاب ولي امر مسلمين حضرت آيت الله خامنه اي (دام ظله العالي) از قمه زدن و نظاير آن نهي فرموده اند و استکبار جهاني از هيچ توطئه اي عليه اسلام و امت اسلام و ايجاد تفرقه در صفوف مسلمين فرو گذار نمي کند بر همه مومنين واجب است از اينگونه امور اجتناب کنند و با پيروي ازرهبري و وحدت کلمه دشمنان اسلام و مسلمين را مايوس گردانند خداوند متعال همه را از عزاداران اهل بيت عصمت و طهارت (ع) و انصار حضرت ولي الله اعظم امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) قرار دهد.
حضرت آيت الله شرعي
مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي (مدظله العالي) حماسه عاشوراي حسيني را يکي از شاخص هاي قوي و توانمند مبارزات اصيل شيعي مي دانند وبه استناد تاريخ ثبت شده و متقن کربلا و روايات رسيده از معصومين (صلوات الله عليهم اجمعين) اقامه عزاي سالار شهيدان را از افضل قربات دانسته و تاکيد شديد و بر آن دارند. ايشان مي فرمايند که حرکت هاي سنتي عاشورا مي بايست بيانگر و تقويت کننده پيام جهاد ايثار شهادت و ترجمان اسلام و مکتب باشد. قمه زني و قفل زني و ... يک فرآيند ناموزون و ناهماهنگ با آن اهداف اصيل وارزش هاي عظمي است که موجب وهن مکتب عاشورايي است. در اين ارتباط بر آحاد عزاداران و عاشوراييان واجب است فرمان وحکم ولي امر مسلمين جهان را اطاعت نمايند بديهي است سهل انگاري و عدم اطاعت، مبغوض حضرت حق تعالي است.
حضرت آيت الله سيد محسن خرازي
در موارد فوق الذکر اطاعت و پيروي از ولي فقيه و حاکم اسلامي لازم و واجب است.
حضرت آيت الله ابوالقاسم خزعلي
آنچه رئيس مسلمين بفرمايد، لازم الاتباع است، چون هم از فقه و هم از اوضاع جهاني اطلاع دارد و سليقه هاي شخصي را بايد کنار گذاشت. توفيق همه مسلمين را از خداوند متعال خواستارم. 1374/3/8
حضرت آيت الله محمد يزدي
بسياري از مذکورات خلاف شرع بيّن و حرام است و برخي جزء بدع يا موجب وهن مذهب و تضعيف اسلام است. گذشته از آن که اطاعت از حکم ولي امر مسلمين؛ حضرت آيت الله خامنه اي بر همه واجب و لازم است و تخلف از آن معصيت و گناه است و متخلف معاقب خواهد بود و نظر ديگر نمي تواند حکم ولي امر را جايز التخلف کند. چه آنکه حق حکم منحصر به ولي امربالفعل است و فتوي ناقض حکم نيست خداوند توفيق خدمت و اطاعت عنايت فرمايد.
حضرت آيه الله علي اکبر مسعودي خميني
اوامر ولي فقيه لازم الاتباع و احکام صادره واجب الاطاعه مي باشد؛ لذا بر مومنين واجب است از امور مذکوره جداً خودداري کنند. 27 ذي الحجه 1415
حضرت آيت الله استادي
باتوجه به بيانات مقام معظم رهبري (دامت برکاته) لازم است ارادتمندان به حضرت ابي عبدالله الحسين (ع) در مراسم عزاداري از شيوه هايي استفاده کنند که تعظيم شعائر الله باشد و از کارهايي که به فرموده معظم له موجب وهن مذهب است جداً خودداري نمايند. اميد است همگي مورد لطف و عنايت حضرت سيدالشهداء (ع) باشيم.»
حضرت آيت الله محسن حرم پناهي
اطاعت از احکام ولي فقيه واجب است.
حضرت آيت الله احمد جنتي:
برماست که عزت شيعه را حفظ کنيم. آنچه بهانه به دست دشمن دهد و مايه وهن پيروان علي (ع) گردد، گناه است. اطاعت از مقام ولايت نيز واجب است. قدرت ولي امر مسلمين بايد حفظ شود تا اسلام عزيز بماند. 1374/3/8
آيت الله احمد آذري قمي
بسمه تعالي
آنچه را که معظم له موجب وهن به مذهب تشخيص داده اند و در سؤال به آن تصريح شده است به عنوان حکم ولي فقيه حرام و سرپيچي از اطاعت مقام معظم رهبري، گناه کبيره و موجب ضعف حکومت مقدس اسلامي است و به نذرهايي که قبلاً انجام گرفته وفا واجب نيست، بلکه حرام است.
حضرت آيت الله حسن تهراني
در وضع کنوني، اموري که از مذکورات موجب وهن مذهب شيعه است، جايز نيست و اطاعت از حکم مقام معظم رهبري در اين باره لازم است.
حضرت آيت الله عباس محفوظي
اقامه عزاي حسين بن علي (ع) از افضل طاعات است و از آنچه که موجب وهن است بايد پرهيز شود و اطاعت ولي امر مسلمين لازم است.
حضرت آيت الله سيد محمد ابطحي
اقامه عزاداري سيد مظلومان از افضل طاعات است و از کارهاي که موجب وهن مذهب است، بايد اجتناب شود و آنچه که ولي فقيه دستور دادند واجب الاتباع مي باشد.
حضرت آيت الله بني فضل (ره)
گاهي مصلحت اسلام و مسلمين ايجاب مي کند که اهم فرائض الهي، مثل حج تعطيل شود؛ کما اينکه در دوران مرجعيت مرحوم آيت الله العظمي آقاي سيدابوالحسن اصفهاني (رحمه الله) يک نفر شيعه را در حجاز بدون جهت کشته بودند، آقاي اصفهاني در آن سال حج را تحريم کرد.يا بعد از حادثه جمعه سياه و خونين مکه،به دستور حضرت امام (رحمه الله)،حج تعطيل شد... و اما تيغ زدن بر سر در روز عاشورا، اولاً در شرع مقدس اسلام، دليلي، حتي يک روايت ضعيف بر مشروعيت آن نداريم و ثانياً دردوران نظام جمهوري اسلامي، تمامي دشمنان اسلام کمر همّت بسته اند تا نگذارند ارزش ها و نقاط قوت اين نظام به دنيا معرفي شود و شب و روز تلاش مي کنند به تشنگان علم و معرفت، مخصوصاً در دانشگاه هاي دنيا، نظام اسلامي را با «دستجات تيغ به سرها» معرفي کرده و در اذهان آنان که مي خواهند از آثار پي به حقيقت ببرند، جلوه دهند؛ که اينها پيروان قيام عاشورا هستند. روي همين اصل رهبر معظم انقلاب، حضرت آيه الله خامنه اي (مدظله العالي) با کمال قاطعيّت موضع خود را درباره آن اعلام و عظمت قداست قيام آقا امام حسين (ع) را در حد عالي بيان فرمودند.

علاوه بر اين، حضرات آيات مقتدائي، محمدي گيلاني، موسوي تبريزي، مهدي روحاني، علي احمدي، ابراهيم اميني، احمدي ميانجي، سيد محمود شاهرودي و علي مشکيني نيز در فتواي خودمبني بر حرمت قمه زني، به اين دليل (لزوم تبعيت از حکم ولي فقيه) اشاره کرده اند.

در آخر بر خود واجب میدانم که گویا شوم عزاداري سيدالشهداء(ع) از افضل قربات است؛ آری کيمياست؛ وسيله ي حل مشکلات و راه رسیدن به کمال انسانیت است و و همواره به یاد داشته باشیم که در خط ولایت و امامت و پیرو علمای و صاحب نظرات محترم اسلام و تشیع حرکت کنیم تا گرفتار انحرافات و دین های وارداتی نه شویم .

حسین هنوز هم تشنه لبیک است
کل یوم عاشورا و کل ارضٍ کربلا...

نظرات شما عزیزان:

هو

ساعت14:44---16 تير 1393

[وب سایت]

احسنت به علمای تشیع

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: